پوکی استخوان

پوکی استخوان وضعیتی است که استخوان ها را ضعیف و شکننده می کند و می تواند احتمال شکستگی در افراد مبتلا را افزایش دهد. این بیماری در طی چندین سال به کندی ایجاد شده و اغلب تنها زمانی تشخیص داده می‌شود که زمین خوردن یا ضربه ناگهانی باعث شکستن استخوان گردد.

پوکی استخوان چیست؟

پوکی استخوان (استئوپوروزیس) یک بیماری استخوانی پیش رونده است که احتمال شکستگی استخوان را بالا می برد. لغت پوکی استخوان به معنای پوک شدن و متخلخل شدن استخوان ها است. در اغلب موارد این بیماری برای سالیان سال تشخیص داده نمی شود زیرا علائم خاصی ندارد. در صورتی که پوکی استخوان پیشرفته شود در برخی موارد موجب شکستگی استخوان می گردد. پوکی استخوان در اغلب موارد باعث کاهش قد و قوز در آوردن می شود.

علل پوکی استخوان

علل مختلفی برای ابتلا به پوکی استخوان وجود دارد که در ادامه به آن ها می پردازیم:

• با افزایش سن و سال، تراکم استخوان ها کاهش می یابد. بعد از 35 سالگی ساخت و ساز استخوان برای جایگزینی کاهش می یابد. به طور کلی با افزایش سن توده استخوانی بدن کاهش می یابد و احتمال پوکی استخوان افزایش می یابد.
• در صورتی که سابقه شکستگی استخوان به دلیل پوکی استخوان در خانواده فرد وجود داشته باشد احتمال پوکی استخوان بیشتر است. همچنین در برخی نژاد ها این بیماری بیشتر دیده می شود.
• رژیم غذایی و سبک زندگی و تغذیه نامناسب، رژیم غذایی حاوی کلسیم ناکافی، وزن بدن کمتر از حد نرمال و کم تحرکی همگی می توانند باعث پوکی استخوان شوند. همچنین مصرف بیش از حد الکل و دخانیات می تواند باعث پوکی استخوان شود.
• برخی داروها و بیماری ها – داروهایی مانند استروئیدها و برخی بیماری ها مانند بیماری های مرتبط با تیروئید می توانند احتمال بروز پوکی استخوان را بالا ببرند.

شایع ترین عوارض ناشی از پوکی استخوان

شایع ترین آسیب ها در افراد مبتلا به پوکی استخوان عبارتند از:

• شکستگی مچ
• شکستگی لگن
• شکستگی استخوان های ستون فقرات (مهره ها)

با این حال، شکستگی می تواند در استخوان های دیگر مانند بازو یا لگن نیز رخ دهد. گاهی اوقات سرفه یا عطسه می تواند باعث شکستگی دنده یا ریزش جزئی یکی از استخوان های ستون فقرات شود. پوکی استخوان معمولاً تا زمانی که استخوان شکسته نشود دردناک نیست، اما شکستگی استخوان در ستون فقرات یکی از علل شایع درد طولانی مدت است. شکستگی استخوان اغلب اولین علامت پوکی استخوان است. این عارضه زمانی اتفاق می افتد که استخوان های ستون فقرات شکسته شده و تحمل وزن بدن را دشوار می کنند. پوکی استخوان با داروهای تقویت کننده استخوان قابل درمان است.

کاهش تراکم استخوان (استئوپنی)

مرحله قبل از پوکی استخوان استئوپنی نامیده می شود. این امر زمانی است که اسکن تراکم استخوان نشان می دهد که تراکم استخوان شما کمتر از میانگین سنی شما است، اما آنقدر پایین نیست که به عنوان پوکی استخوان تلقی شود. استئوپنی همیشه منجر به پوکی استخوان نمی شود و به عوامل زیادی بستگی دارد. اگر به استئوپنی مبتلا هستید، اقداماتی وجود دارد که می توانید برای حفظ سلامت استخوان ها و کاهش خطر ابتلا به پوکی استخوان انجام دهید. بسته به میزان ضعف استخوان ها و احتمال خطر شکستگی استخوان، پزشک برای شما داروی تقویتی و یا مکمل تجویز می‌کند.

آیا پیشگیری از پوکی استخوان امکان پذیر است؟

برای پیشگیری از پوکی استخوان می توان اقداماتی انجام داد. در زیر به برخی از این اقدامات اشاره می کنیم:

• بدن در طول سال های رشد بیشترین نیاز به کلسیم را دارد تا استخوان هایی قوی ساخته شود. همچنین ذخیره کلسیم در این سال ها صورت می گیرد. در صورتی که در این سال ها کلسیم کافی به بدن نرسد احتمال بروز پوکی استخوان در سنین بالا وجود دارد.
• مصرف کافی ویتامین D به جذب کلسیم کمک فراوانی می کند. البته مصرف بیش از اندازه ویتامین D می تواند سمی باشد.
• همانند ماهیچه ها، استخوان ها هم به ورزش کردن احتیاج دارند. ورزش کردن به سن و سال ارتباطی ندارد و می تواند تراکم استخوان ها را بهبود بخشیده و مزایای فراوانی دارد. پزشکان بر این باورند که 3 تا 4 روز ورزش کردن متعادل در هفته می تواند فواید زیادی داشته باشد.

علل ابتلا به پوکی استخوان

از دست دادن تراکم استخوان بخشی طبیعی از روند افزایش سن است، اما برخی افراد خیلی سریعتر از حد معمول تراکم استخوان از دست می دهند. این عارضه می تواند منجر به پوکی استخوان و افزایش خطر شکستگی استخوان شود. زنان در چند سال اول پس از یائسگی به سرعت با کاهش تراکم استخوان مواجه می شوند. زنان بیشتر از مردان در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان هستند، به خصوص اگر یائسگی زودرس (قبل از 45 سالگی) شروع شود یا تخمدان هایشان برداشته شده باشد. با این حال پوکی استخوان می تواند مردان، زنان جوان و کودکان را نیز درگیر کند.

بسیاری از عوامل دیگر نیز می توانند خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش دهند، این عوامل عبارتست از:

• داشتن شاخص توده بدنی پایین (BMI)
• نوشیدن بیش از حد الکل و مصرف دخانیات
• داشتن اختلال خوردن مانند بی اشتهایی یا پرخوری عصبی
• مصرف قرص های استروئیدی با دوز بالا برای بیش از 3 ماه
• سابقه خانوادگی پوکی استخوان – به ویژه شکستگی لگن در والدین
• مشکلات هورمونی و یا مشکلات سوء جذب (ناشی از اختلال در جذب مواد مغذی غذایی)
• استفاده طولانی مدت از برخی داروهای خاص که می تواند بر استحکام استخوان یا سطح هورمون تأثیر بگذارد، مانند قرص های ضد استروژن که بسیاری از زنان پس از سرطان سینه مصرف می کنند.

تشخیص پوکی استخوان

پوکی استخوان با ترکیبی از آزمایشات و تصویربرداری ها تشخیص داده می شود. ایکس ری استخوان ها، معاینه فیزیکی و برخی آزمایشات آزمایشگاهی خاص برای تشخیص این عارضه به کار می روند.

اسکن تراکم استخوان

پزشک می تواند برای سنجش تراکم استخوان بیمار، اسکن تراکم استخوان تجویز کند.

این یک روش کوتاه و بدون درد است که بسته به قسمتی از بدن که اسکن می شود ۱۰ تا ۲۰ دقیقه طول می کشد.

تراکم استخوان بیمار (معمولا افراد مسن) را می توان با تراکم استخوان یک بزرگسال جوان و سالم مقایسه کرد. این تفاوت به عنوان انحراف معیار (SD) محاسبه می شود و نمره T نامیده می شود.

• SDبالاتر از 1- طبیعی است.
• SD زیر 2.5- به عنوان پوکی استخوان تعریف می شود.
• SDبین 1- و 2.5- کاهش استخوان را نشان می دهد و به عنوان استئوپنی تعریف می شود.

از کجا بفهمیم به پوکی استخوان مبتلا هستیم؟

پوکی استخوان بیش از 3 میلیون نفر را در بریتانیا تحت تاثیر قرار می دهد. سالانه بیش از 500.000 نفر به دلیل شکستگی استخوان، که در نتیجه پوکی استخوان ایجاد می شود، تحت درمان بیمارستانی قرار می گیرند.

درمان پوکی استخوان

استخوان های از دست رفته را نمی توان جایگزین کرد بنابراین درمان پوکی استخوان بر پیشگیری از پیشرفت بیماری و از دست دادن بیشتر استخوان ها تمرکز دارد. استفاده از مکمل های کلسیم و ویتامین D و فعالیت فیزیکی متعادل جزو برنامه درمانی هستند ولی در زیر به برخی دیگر از گزینه های درمانی اشاره می کنیم:

– استروژن تراپی برای بانوانی که در دوران یائسگی هستند.
– گیرنده استروژن انتخابی
– کلسیتونین
– بیس فسفونات
منبع : https://orthoinfo.aaos.org/en/diseases–conditions/osteoporosis/