پارگی روتاتور کاف شانه؛ تشخیص و درمان با جدیدترین روش‌های پزشکی

پارگی روتاتور کاف شانه یکی از شایع‌ترین آسیب‌های شانه است که می‌تواند در اثر حرکات تکراری، افزایش سن یا وارد شدن ضربه ناگهانی ایجاد شود. این عارضه با درد شانه، ضعف عضلانی و محدودیت حرکت همراه است و اگر به‌موقع تشخیص داده نشود، بر کیفیت زندگی فرد تأثیر قابل‌توجهی می‌گذارد. آگاهی از علل، علائم و روش‌های درمان پارگی روتاتور کاف نقش مهمی در پیشگیری از پیشرفت آسیب و بازگشت سریع‌تر به فعالیت‌های روزمره دارد.

برای مشاوره رایگان با دکتر منصور ابوالقاسمیان بهترین متخصص ارتوپدی در ولیعصر تهران با مطب تماس بگیرید.

پارگی روتاتور کاف شانه چیست؟

روتاتور کاف مجموعه‌ای از چهار عضله و تاندون در اطراف مفصل شانه است که وظیفه اصلی آن‌ها تثبیت مفصل و کمک به حرکات متنوع شانه مانند بالا بردن و چرخش بازو است. این ساختار ظریف اما بسیار حیاتی به دلیل نقش کلیدی‌اش در حرکات روزانه، مستعد آسیب‌دیدگی می‌باشد. زمانی که یکی از این تاندون‌ها دچار پارگی شود، فرد با عارضه‌ای به نام پارگی روتاتور کاف روبه‌رو خواهد شد. این آسیب می‌تواند به‌صورت ناگهانی در اثر سقوط یا ضربه مستقیم ایجاد شود یا به‌تدریج در نتیجه حرکات تکراری و فرسایش بافت‌ها شکل بگیرد. پارگی روتاتور کاف نه تنها باعث درد شدید می‌شود، بلکه توانایی فرد در انجام فعالیت‌های ساده روزمره مانند لباس پوشیدن یا بلند کردن اشیا را نیز تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.

علائم پارگی روتاتور کاف شانه

پارگی روتاتور کاف با علائم مشخصی همراه است که شدت آن‌ها به میزان آسیب بستگی دارد. شایع‌ترین علامت، درد شانه است که معمولا در هنگام بالا بردن یا چرخاندن بازو تشدید می‌شود. این درد ممکن است در شب و هنگام خوابیدن روی شانه آسیب‌دیده بدتر شود. علاوه بر درد، ضعف عضلانی یکی دیگر از نشانه‌های مهم است که باعث می‌شود فرد نتواند بازو را به راحتی حرکت دهد. برخی بیماران از احساس صدای “ترق یا کلیک” در شانه شکایت دارند. در موارد شدیدتر، حتی انجام حرکات ساده روزمره مثل شانه کردن مو یا برداشتن اشیا از قفسه می‌تواند دشوار یا غیرممکن شود.

بیشتر بخوانید: تعویض مفصل لگن

علل پارگی روتاتور کاف شانه

در ادامه علل اصلی پارگی روتاتور کاف شانه را برایتان توضیح می دهیم:

۱. فرسایش ناشی از افزایش سن

یکی از مهم‌ترین علل پارگی روتاتور کاف، تغییرات طبیعی بافت‌ها در اثر بالا رفتن سن است. با افزایش سن، خون‌رسانی به تاندون‌های شانه کاهش می‌یابد و این موضوع باعث می‌شود قدرت ترمیم طبیعی بافت‌ها کمتر شود. در نتیجه، تاندون‌ها به مرور ضعیف و شکننده شده و حتی با حرکات ساده یا فشارهای کم هم ممکن است دچار پارگی شوند. به همین دلیل، این عارضه در افراد بالای ۴۰ سال شایع‌تر است.

۲. حرکات تکراری و فشار بیش از حد

افرادی که شغل یا فعالیت ورزشی‌شان شامل حرکات مکرر بالای سر است (مانند نقاشان ساختمانی، نجارها، شناگران، پرتاب‌کنندگان و وزنه‌برداران)، بیشتر در معرض آسیب روتاتور کاف قرار دارند. تکرار این حرکات موجب سایش و پارگی تدریجی تاندون‌ها می‌شود و در طول زمان به پارگی کامل منجر خواهد شد.

۳. آسیب‌های ناگهانی و ضربه مستقیم

گاهی پارگی روتاتور کاف به‌طور ناگهانی رخ می‌دهد. زمین خوردن، تصادف، یا بلند کردن جسمی سنگین می‌تواند فشار شدیدی به شانه وارد کند و باعث پارگی حاد تاندون شود. این نوع پارگی معمولاً با درد شدید و ناگهانی همراه است و نیازمند درمان سریع می‌باشد.

۴. کاهش خون‌رسانی (ایسکمی تاندون‌ها)

تاندون‌های شانه به جریان خون کافی نیاز دارند تا بتوانند خود را ترمیم کنند. با افزایش سن یا برخی شرایط خاص، خون‌رسانی به این ناحیه کاهش پیدا می‌کند. این کم‌خونی بافتی (ایسکمی) ترمیم طبیعی تاندون‌ها را مختل کرده و خطر پارگی آن‌ها را بیشتر می‌کند.

۵. فشار مکانیکی ناشی از ساختار استخوانی (Impingement)

در برخی افراد، شکل استخوان آکرومیون (یکی از استخوان‌های شانه) به‌گونه‌ای است که هنگام حرکت بازو، روی تاندون‌های روتاتور کاف فشار وارد می‌کند. این وضعیت که به آن سندروم برخورد یا Impingement گفته می‌شود، باعث التهاب و سایش تدریجی تاندون شده و در نهایت به پارگی منجر می‌شود.

۶. عوامل شغلی و فعالیت‌های سنگین

مشاغلی که نیاز به بلند کردن اجسام سنگین یا حرکات تکراری شانه دارند، احتمال آسیب روتاتور کاف را افزایش می‌دهند. کارگران ساختمانی، حمل‌کنندگان بار و افرادی که به‌طور مداوم از دست‌هایشان در فعالیت‌های شدید استفاده می‌کنند، بیشتر در معرض این مشکل هستند.

۷. سایر عوامل خطر

• سیگار کشیدن: باعث کاهش خون‌رسانی و ضعیف شدن تاندون‌ها می‌شود.
• ژنتیک: برخی افراد به‌صورت ارثی مستعد پارگی تاندون‌ها هستند.
• بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت که باعث اختلال در ترمیم بافت‌ها می‌شوند.

بیشتر بخوانید: جراحی رباط صلیبی زانو

روش‌های تشخیص پارگی روتاتور کاف شانه

تشخیص پارگی روتاتور کاف بر اساس ترکیبی از معاینه بالینی و تست‌های تصویربرداری انجام می‌شود. پزشک ابتدا حرکات شانه، میزان درد و قدرت عضلات را بررسی می‌کند. در ادامه، از روش‌های تصویربرداری مانند MRI و سونوگرافی برای مشاهده وضعیت تاندون‌ها و شدت پارگی استفاده می‌شود. عکس‌برداری ساده با اشعه ایکس معمولاً برای بررسی استخوان‌ها و رد سایر مشکلات مفید است، اما به‌تنهایی قادر به تشخیص دقیق پارگی تاندون نیست.

پیشگیری از پارگی روتاتور کاف شانه

• انجام تمرینات منظم کششی و تقویتی برای شانه.
• مراجعه دوره‌ای به پزشک برای ارزیابی وضعیت مفصل و تاندون‌ها.
• حفظ سبک زندگی سالم شامل تغذیه مناسب و مصرف کافی کلسیم و ویتامین D برای سلامت استخوان و عضله.
• انجام تمرینات منظم کششی و تقویتی برای شانه.
• مراجعه دوره‌ای به پزشک برای ارزیابی وضعیت مفصل و تاندون‌ها.
• حفظ سبک زندگی سالم شامل تغذیه مناسب و مصرف کافی کلسیم و ویتامین D برای سلامت استخوان و عضله.
• استراحت دادن منظم به شانه بین فعالیت‌های سنگین یا تکراری.
• استفاده از تکنیک‌های صحیح در ورزش‌هایی مانند شنا یا وزنه‌برداری.
• تغییر در الگوی کاری برای جلوگیری از وارد شدن فشار مداوم به شانه.
• پرهیز از بلند کردن اجسام خیلی سنگین به صورت ناگهانی.
• استفاده از روش صحیح در جابه‌جایی بار.
• رعایت نکات ایمنی برای جلوگیری از زمین خوردن مثل استفاده از کفش مناسب و روشنایی کافی در محیط.
• ترک سیگار چون نیکوتین جریان خون را در بافت‌ها کاهش می‌دهد.
• انجام فعالیت‌های هوازی ملایم مثل پیاده‌روی و شنا برای بهبود گردش خون.
• کنترل بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت و فشار خون بالا.
• انجام تمرینات اصلاحی برای بهبود وضعیت قرارگیری شانه.
• تقویت عضلات اطراف کتف و شانه برای کاهش فشار روی تاندون‌ها.
• مراجعه به پزشک در صورت وجود درد مکرر برای بررسی احتمال سندرم برخورد.
• مشاغل سنگین و فعالیت‌های فیزیکی مداوم فشار زیادی به شانه وارد می‌کنند.
• استفاده از وسایل کمکی مانند لیفت مکانیکی یا تجهیزات کارگاهی برای کاهش فشار روی بدن.
• رعایت اصول ارگونومی در محیط کار.
• ایجاد تعادل بین کار و استراحت برای بازسازی عضلات.
• ترک سیگار و الکل برای بهبود سلامت عمومی و کاهش خطر آسیب.
• بررسی سابقه خانوادگی و مراجعه زودهنگام به پزشک در صورت وجود عوامل ارثی.
• کنترل دقیق بیماری‌های مزمن مانند دیابت با کمک پزشک.

روش‌های درمان پارگی روتاتور کاف شانه

پارگی روتاتور کاف شانه یکی از شایع‌ترین آسیب‌های شانه است که بسته به شدت پارگی و شرایط بیمار، روش‌های درمانی متفاوتی برای آن وجود دارد. در ادامه به مهم‌ترین روش‌های درمان پارگی روتاتور کاف شانه همراه با توضیح می‌پردازیم:

۱. درمان محافظه‌کارانه (غیرجراحی)

برای پارگی‌های جزئی یا در بیمارانی که توانایی جراحی ندارند، درمان غیرجراحی توصیه می‌شود.

• استراحت و محدود کردن فعالیت‌ها: پرهیز از حرکات سنگین و تکراری شانه.
• داروهای ضدالتهابی و مسکن‌ها: کاهش درد و التهاب با داروهایی مثل ایبوپروفن یا ناپروکسن.
• کمپرس سرد یا گرم: کاهش تورم و درد در مراحل اولیه.
• تزریق کورتیکواستروئید: در برخی موارد برای کاهش التهاب شدید استفاده می‌شود.

۲. فیزیوتراپی و تمرینات توان‌بخشی

یکی از اصلی‌ترین روش‌های درمان، به‌خصوص در مراحل اولیه یا پارگی‌های خفیف، فیزیوتراپی است.

• تمرینات تقویتی: برای عضلات اطراف شانه و بهبود ثبات مفصل.
• تمرینات کششی: افزایش دامنه حرکتی و جلوگیری از خشکی شانه.
• تمرینات اختصاصی روتاتور کاف: برای بازیابی عملکرد طبیعی عضلات.

۳. تزریق PRP یا اوزون‌تراپی

در برخی بیماران، تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) یا اوزون می‌تواند به بهبود ترمیم بافت و کاهش التهاب کمک کند. این روش‌ها بیشتر در پارگی‌های جزئی و میانی کاربرد دارند.

۴. درمان جراحی

در پارگی‌های کامل یا زمانی که درمان‌های غیرجراحی موثر نباشد، جراحی توصیه می‌شود.

• آرتروسکوپی شانه: روش کم‌تهاجمی برای ترمیم تاندون پاره شده.
• جراحی باز یا مینی‌باز: در پارگی‌های بزرگ یا پیچیده.
• پیوند تاندون یا گرافت: در صورتی که بافت کافی برای ترمیم وجود نداشته باشد.

۵. توان‌بخشی بعد از جراحی

بعد از عمل جراحی، توان‌بخشی و فیزیوتراپی نقش حیاتی در موفقیت درمان دارد. بیمار باید طی چندین ماه تمرینات اختصاصی انجام دهد تا شانه به قدرت و حرکت طبیعی خود بازگردد.

روش درمان پارگی روتاتور کاف شانه به شدت آسیب، سن بیمار، میزان فعالیت و نیازهای فرد بستگی دارد. در موارد خفیف، درمان‌های غیرجراحی و فیزیوتراپی مؤثر هستند، اما در پارگی‌های کامل معمولا جراحی بهترین گزینه است.

نتیجه گیری

به طور خلاصه، پارگی روتاتور کاف شانه می‌تواند حاصل یک روند تدریجی در اثر افزایش سن و حرکات مکرر باشد یا به‌صورت ناگهانی در اثر ضربه و فشار شدید ایجاد شود. شناخت این علل به پیشگیری و شروع درمان به‌موقع کمک زیادی می‌کند.