آرتروز لگن؛ علت، علائم، تشخیص و روش های درمان قطعی

آرتروز لگن یا استئوآرتریت لگن یک بیماری شایع مفصلی است که بیشتر در افراد مسن بروز می‌کند و موجب تخریب تدریجی غضروف مفصل لگن می‌شود. غضروف مفصل به عنوان بالشتکی بین استخوان‌ها عمل می‌کند و حرکت مفصل را آسان و بدون درد می‌سازد. در آرتروز لگن، این غضروف به تدریج فرسوده و نازک شده و در نهایت ممکن است از بین برود، که این امر باعث ایجاد درد، سفتی و کاهش حرکت در مفصل لگن می‌شود. این بیماری می‌تواند زندگی روزمره افراد را تحت تأثیر قرار دهد و فعالیت‌هایی مثل راه‌رفتن، نشستن و برخاستن و حتی خوابیدن را دشوار سازد. عوامل مختلفی از جمله افزایش سن، وزن بالا، صدمات قبلی، و عوامل ژنتیکی در بروز آرتروز لگن مؤثر هستند. تشخیص و درمان به‌موقع این بیماری می‌تواند به کاهش درد و بهبود کیفیت زندگی فرد کمک کند.

آرتروز لگن چیست؟

آرتروز لگن، یا استئوآرتریت لگن، یک بیماری مفصلی است که در آن غضروف مفصل لگن به تدریج تخریب می‌شود. غضروف مفصل به عنوان یک لایه نرم و بالشتکی بین استخوان‌های مفصل عمل می‌کند و از ساییدگی و اصطکاک بین استخوان‌ها جلوگیری می‌کند. با فرسایش غضروف در اثر آرتروز، این محافظت از بین می‌رود و استخوان‌ها به صورت مستقیم روی هم قرار می‌گیرند که موجب درد، التهاب، و سفتی در مفصل لگن می‌شود.

این بیماری معمولاً به‌تدریج پیشرفت می‌کند و بیشتر در افراد مسن دیده می‌شود، اما می‌تواند در نتیجه عوامل مختلفی مانند آسیب‌دیدگی، وزن بالا، و یا عوامل ژنتیکی در سنین پایین‌تر نیز ایجاد شود. علائم آرتروز لگن شامل درد در ناحیه لگن و کشاله ران، محدودیت در حرکت مفصل و سفتی، به‌ویژه هنگام بیدار شدن از خواب یا پس از نشستن طولانی‌مدت است. درمان‌های مختلفی برای کنترل علائم آرتروز لگن وجود دارد، از جمله تمرینات فیزیوتراپی، مصرف داروهای ضدالتهابی و در موارد شدیدتر، جراحی تعویض مفصل لگن.

طبقه بندی آرتریت ها و تاثیر آن بر مفصل ران و لگن

پنج نوع عارضه در دسته طبقه بندی آرتریت ها وجود دارد که می‌تواند ناحیه مفصل ران را تحت الشعاع قرار دهد و هر کدام روش درمانی خاصی د ارند.  در ادامه ذکر خواهیم کرد:

1. آرتروز لگن ( ساییدگی و مفصل ران )
2. روماتیسم مفصل لگن ( اختلال سیستمیک مفصل ران و التهاب ناحیه )
3. اسپوندیلیت آنکیلوزان ( التهاب ناحیه اتصال ستون فقرات با لگن )
4. لوپوس اریتماتوی سیستمیک ( اختلال خود ایمنی سیستمیک )
5. آرتریت سوریاتیک ( تورم و سفتی مفاصل همراه با سوریازیس پوستی )

علت آتروز لگن

آرتروز زمانی رخ می دهد که آسیب به غضروف با گذر زمان باعث درد و تورم و تغییر شکل مفصل شود. غضروف یک بافت سفت و لیزی می باشد که انتهای استخوان ها را می پوشاند و از اصطکاک استخوان ها به همدیگر پیشگیری می کند. غضروف از پروتئین و آب ساخته شده است و جلوی ضربه و آسیب به استخوان ها را می گیرد. مشکلات ناشی از بیماری آرتروز طی سال ها رخ می دهد.

بیشتر بخوانید: جراحی تعویض مفصل زانو

علت اصلی آرتروز لگن درهمه بیماران مشخص نیست. ولی علل مختلفی مانند نرمال نبودن شکل مفصل، آسیب، افزایش سن و اضافه وزن می توانند باعث آرتروز لگن شوند. همچنین از دیگر علل موثر در ابتلا به بیماری آرتروز لگن می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• عدم شکل گیری درست و کامل مفصل لگن
• وجود نقص های ژنتیکی و مادرزادی در غضروف لگن
• قرار دادن استرس و فشار زیاد بر روی مفصل لگن در نتیجه اضافه وزن بیش از حد یا فعالیت هایی که به استفاده بیش از حد از لگن منجر می شود.
• اضافه وزن بیش از حد

علائم آرتروز لگن

بیمارانی که به آرتروز لگن مبتلا هستند معمولاً در راه رفتن دچار مشکلاتی می شوند. گاه تشخیص بیماری در ابتدا دشوار می باشد. زیرا معمولاً درد ناشی از آرتروز لگن در ناحیه کشاله ران، ران ها، باسن و زانو رخ می دهد. معمولاً سفتی مفصل لگن و درد مبهم یا تیر کشیدن از علائم شایع آرتروز لگن می باشد.

علائم آرتروز لگن می‌تواند به تدریج بروز کند و با گذشت زمان تشدید شود. این علائم شامل موارد زیر است:

1. درد در ناحیه لگن و کشاله ران: شایع‌ترین علامت آرتروز لگن درد در ناحیه لگن، کشاله ران و گاهی باسن است که ممکن است در ابتدا خفیف باشد و با پیشرفت بیماری شدیدتر شود. این درد معمولاً هنگام حرکت و فعالیت‌های روزمره افزایش می‌یابد.

2. سفتی مفصل: سفتی و خشکی در مفصل لگن، به‌ویژه هنگام بیدار شدن از خواب یا پس از نشستن طولانی، یکی دیگر از علائم رایج است که می‌تواند حرکت را محدود کند.

3. محدودیت در حرکت: افراد مبتلا به آرتروز لگن ممکن است در حرکت‌هایی مانند خم‌شدن، راه‌رفتن یا حتی بلند شدن از صندلی با مشکل مواجه شوند و نتوانند به راحتی این حرکات را انجام دهند.

4. صدای تق‌تق یا سائیدگی: با تخریب غضروف، هنگام حرکت مفصل، صدای تق‌تق یا حس سائیدگی استخوان‌ها روی هم ایجاد می‌شود که می‌تواند آزاردهنده باشد.

5. درد و ناراحتی هنگام فعالیت و کاهش با استراحت: درد ناشی از آرتروز لگن معمولاً با فعالیت بدتر می‌شود و با استراحت کاهش می‌یابد.

6. کاهش کیفیت زندگی: با پیشرفت بیماری، انجام فعالیت‌های روزمره مانند بالا رفتن از پله، نشستن، برخاستن و حتی خوابیدن دشوارتر می‌شود و این امر می‌تواند به کاهش کیفیت زندگی فرد منجر شود.

تشخیص به‌موقع و درمان مناسب می‌تواند به کنترل علائم و جلوگیری از پیشرفت آرتروز لگن کمک کند. در صورت مشاهده این علائم به بهترین متخصص ارتوپدی مراجعه نمایید.

تشخیص آرتروز لگن

تشخیص آرتروز لگن معمولاً از طریق ترکیبی از تاریخچه پزشکی، معاینه بالینی و انجام آزمایشات تصویربرداری انجام می‌شود. مراحل تشخیص به شرح زیر است:

• تاریخچه پزشکی و علائم بیمار: پزشک ابتدا از بیمار در مورد علائم، زمان شروع درد، شدت آن، و فعالیت‌هایی که باعث تشدید یا کاهش درد می‌شود، سوال می‌کند. همچنین ممکن است از بیمار بخواهد تا سابقه هرگونه آسیب‌دیدگی یا جراحی لگن را بیان کند.
• معاینه بالینی: پزشک ممکن است مفصل لگن را از نظر حرکت، سفتی، و وجود حساسیت یا تورم معاینه کند. همچنین ممکن است آزمایش‌هایی برای ارزیابی دامنه حرکت مفصل انجام دهد و به بررسی صدای تق‌تق یا ساییدگی در هنگام حرکت مفصل بپردازد.

تصویربرداری (رادیولوژی):

• رادیوگرافی (X-ray): رایج‌ترین روش برای تشخیص آرتروز لگن است. رادیوگرافی می‌تواند نشان دهد که غضروف مفصل تخریب شده است و ممکن است نشان‌دهنده تغییرات استخوانی مانند استخوان‌سازی اضافی (اسپایکن) یا باریک شدن فضای مفصلی باشد.
• MRI (تصویربرداری با تشدید مغناطیسی): در موارد خاص،MRI می‌تواند برای بررسی دقیق‌تر وضعیت غضروف و بافت‌های نرم مفصل مورد استفاده قرار گیرد. این روش معمولاً برای مواردی که رادیوگرافی به تنهایی کافی نیست، استفاده می‌شود.
• آزمایش‌های خون: در برخی موارد، پزشک ممکن است آزمایش خون برای رد سایر بیماری‌های التهابی مفاصل، مانند آرتریت روماتوئید، تجویز کند.
• با این روش‌ها، پزشک می‌تواند تشخیص دقیقی از آرتروز لگن بگذارد و برنامه درمانی مناسب را برای بیمار تعیین کند.

بیشتر بخوانید: بورسیت لگن

درمان آرتروز لگن

هدف اصلی از درمان آرتروز لگن بهبود قابلیت حرکتی فرد برای برخورداری از یک زندگی فعال و انجام فعالیت های روزمره می باشد. بخش از درمان نیز شامل کنترل درد و جلوگیری از پیشرفت بیماری است. در زیر به برخی از اقدامات دوره درمانی اشاره می کنیم:

درمان آرتروز لگن با جراحی

بسیاری از خانم ها و آقایانی که به آرتروز لگن دچار شده اند کاندید مناسبی برای جراحی هستند. اگر مشخص شود که مفصل ران به شدت آسیب دیده است، این مفصل را کاملا تعویض خواهند کرد. جراحی به کاهش درد و بهبود کیفیت توانایی شما در زندگی کمک شایانی میکند و توانایی شما را در راستای انجام فعالیت های روزانه باز می‌گرداند.

جراحی کامل مفصل لگن

ساختار مفصل لگن از نظر ظاهری شبیه به توپ و سوکت می‌باشد که در واقع سر استخوان فمور به توپ تشبیه شده است. در طول روند جراحی تعویض کامل مفصل لگن، قسمت فوقانی استخوان فمور با توپی فلزی، جایگزین و سایر نواحی با پوششی فلزی محافظت می‌شود.

درمان آرتروز لگن بدون جراحی

گاهی افراد پس از مراجعه به جراح ارتوپدی متوجه می‌شوند که هنوز میزان آسیب به مرحله جراحی نرسیده است، بنابراین باید از روش های غیر تهاجمی و غیر جراحی استفاده کنند.

کنترل وزن: بانوان و آقایانی که دارای وزن بالا هستند بیشتر در ریسک ابتلا به آرتروز لگن و آرتروز زانو قرار دارند. مهمترین دلیل ایجاد این عارضه در اثر اضافه وزن، فشار بیش از حد به مفاصل لگن و زانو است که التهابات شدید را در این ناحیه ایجاد می‌کنند.

دارو درمانی: استفاده از داروهای ضد التهابی و ضد درد در این دوره نیاز است. زیرا شدت درد از توانایی های فرد برای انجام فعالیت های روزمره جلوگیری می‌کند. در مواردی که پزشک صلاح ببیند تزریق دارو های موضعی را نیز تجویز خواهد کرد.

فیزیوتراپی: برخی حرکات کششی مفصل موجب تقویت آن میشوند که البته باید حتما زیر نظر پزشک باشد. هرگونه حرکت اشتباه یا ورزش نامناسب و سنگین موجب ایجاد عوارض دردناک خواهد شد.

سوالات متداول آرتروز لگن

اگر آرتروز لگن درمان نشود چه اتفاقی می‌افتد؟

در صورت عدم درمان این عارضه به تدریج راه رفتن نیز برای فرد مشکل ساز می‌شود. این نکته قابل توجه است که آرتروز در ناحیه لگن بعد از گذشت مدتی موجب تغییر شکل مفصل و آسیب دائمی به آن ها می‌شود که عوارض جانبی زیادی را در بر خواهد داشت.

آیا پیاده روی برای کاهش درد مفید است؟

یکی از بهترین فعالیت هایی که ممکن است پزشک نیز به شما توصیه کند، پیاده روی آهسته می‌باشد. یکی از مزایای این کار، کاهش سفتی و سختی مفاصل است.

آیا همه افراد به آرتروز مبتلا می‌شوند؟

آرتروز معمولا بعد از 35 سالگی نمایان می‌شود اما همه افراد باید سعی کنند در طول زندگی فشار زیادی به مفاصل وارد نکنند و از روند تخریبی آرتروز در نواحی مختلف بدن جلوگیری کنند. امروزه حدود 15 الی 20 در صد افراد جامعه درگیر آرتروز لگن هستند و تقریبا نیمی دیگر از مردم از عارضه خشکی مفاصل رنج می‌برند.

نتیجه گیری

آرتروز لگن، یا استئوآرتریت لگن، یک بیماری پیشرونده است که با فرسایش و تخریب غضروف مفصل لگن همراه است. این بیماری اغلب با افزایش سن رخ می‌دهد و منجر به درد، سفتی، و کاهش حرکت در ناحیه لگن می‌شود. عوامل مختلفی از جمله سن، وزن بالا، فعالیت‌های سنگین و یا آسیب‌دیدگی‌های مکرر می‌توانند خطر ابتلا به آرتروز لگن را افزایش دهند. مدیریت آرتروز لگن شامل تغییرات در سبک زندگی، ورزش‌های مخصوص، کاهش وزن، و در برخی موارد استفاده از داروهای ضد التهابی است.